«ΦΟΝ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ»
του Δημήτρη Ψαθά
Προγραμματισμένη πρεμιέρα:
Πέμπτη 10 Οκτωβρίου
ΘΕΑΤΡΟ ΜΟΥΣΟΥΡΗ
Πλ. Καρύτση 7, Αθήνα, τηλέφωνο: 210 3310936.
Με ένα ιδιαίτερα
επίκαιρο έργο της ελληνικής δραματουργίας, συνεχίζει την πορεία του στο υψηλού επιπέδου θέατρο Μουσούρη, ο Πέτρος Φιλιππίδης. Ο «Φον Δημητράκης» του Δημήτρη Ψαθά, ένα αλληγορικό θεατρικό κείμενο με κοινωνικές και πολιτικές
προεκτάσεις,γράφτηκε το 1946, στην
περίοδο του Εμφυλίου.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται σ’ ένα αστικό
σπίτι της Αθήνας του 1942. Ο Δημήτρης Χαρίτος είναι ένας ανίκανος και ψεύτης πολιτευτής, ένας δειλός οσφυοκάμπτης, ο οποίος θέλει πάση θυσία να υπουργοποιηθεί. Όταν του δίνεται η ευκαιρία, μέσω ενός Έλληνα πράκτορα των Γερμανών, να γίνει υπουργός της κατοχικής κυβέρνησης, τότε χάνει το μέτρο, γελοιοποιείται χάριν της εξουσίας, αποκηρύσσει μέχρι και τον γιο του - ο οποίος ως αντάρτης του
βουνού δυσκόλεψε την ανέλιξή του- και σφιχταγκαλιάζεται με την υπουργική καρέκλα, που δε θέλει με τίποτε να χάσει. Στην οικογένεια αυτού του προδότη, όμως, οι απόψεις είναι διαφορετικές:
εκτός από τον αντιφρονούντα γιό του, η κόρη κι ο αδερφός του ενώνονται για να
μεταφέρουν πίσω από την πλάτη του τρόφιμα και πολεμοφόδια στους αντάρτες. Μια
αντίφαση που σχολιάζεται καυστικά.
Πίσω από τη έξοχη κωμωδία χαρακτήρων
του Ψαθά, βρίσκεται σε όλη του την οξύτητα το τραγικό στοιχείο. Θίγεται το θέμα της εξάρτησης των ανθρώπων από την εξουσία, η επικινδυνότητα της αρρωστημένης φιλοδοξίας, ενώ παράλληλα τίθεται το δίλημμα αν οι επιλογές των ανθρώπων πρέπει να γίνονται σύμφωνα με τη
συνείδηση ή με το συμφέρον. Η επιστροφή στη σκηνή του θρυλικού «Φον Δημητράκη»,
του κορυφαίου έργου
του Ψαθά, συμπίπτει με μια εποχή που μοιάζει σε πολλά μ’ εκείνην που
πρωτοεμφανίστηκε.
Το πρόσωπο του κεντρικού χαρακτήρα
είναι ''προιόν'' μιας ανώμαλης και δραματικής περιόδου, μα ταυτοχρόνως
διαχρονικό και πανανθρώπινο: ένας επικίνδυνος κακομοίρης με μίζερη συνείδηση,
ένας εν δυνάμει Κάιν για ένα πινάκιο εξουσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο
μεγάλος Αιμίλιος Βεάκης ήταν ο πρώτος που έδωσε θεατρική πνοή στον Φον Δημητράκη
Ένας εξαιρετικός θίασος καταξιωμένων
ηθοποιών, καθώς και νέων ταλαντούχων, έρχεται να αποδώσει με δεξιοτεχνία το
σημαντικό αυτό έργο, που θα επιχειρήσει να επαναπροσδιορίσει την έννοια του
ανθρωπισμού και να προτείνει αντίδραση κι αντίσταση σε όλα όσα θέλουν να μας
μετατρέψουν σε άθυρμα στα σχέδια επίδοξων ''κατακτητών''. Αυτό που θεωρείται
σίγουρο είναι ότι ο Δημητράκης, όλο και κάποιον πρωταγωνιστή της σύγχρονης πολιτικής εξουσίας
θα θυμίσει σε όλους μας...
Για τις ανάγκες της παράστασης ο
Πέτρος Φιλιππίδης έδωσε την ευκαιρία σε δύο νέα παιδιά, την Εύα Καλαποθάκη και
τον Θανάση Ισιδώρου, οι οποίοι μόλις αποφοίτησαν από τη δραματική σχολή «Πράξις
7», να βρεθούν επί σκηνής με αξιόλογους ηθοποιούς.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία: Πέτρος Φιλιππίδης
Σκηνικά - Κοστούμια: Γιώργος Γαβαλάς
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Ιάκωβος Δρόσος
Καλλιτεχνική σύμβουλος: Σεμίνα Διγενή
Παραγωγή: Θεατρικές επιχειρήσεις Κάρολος Παυλάκης
Προβολή και επικοινωνία: Brainco
ΗΘΟΠΟΙΟΙ:
Πέτρος Φιλιππίδης, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Δημήτρης
Μαυρόπουλος, Μαρία Κατσανδρή, Φαίη Ξυλά, Γιάννα Παπαγεωργίου, Γιώργος Ψάλτου,
Μανώλης Χουρδάκης, Χριστίνα Σπατιώτη, Εύα Καλαποθάκη, Θανάσης Ισιδώρου.
ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ:
«Διάβασα τελευταία σ’ ένα αγγλικό βιβλίο [Νταφ Κούπερ, Ο
Βασιλιάς Δαβίδ] την ακόλουθη βαθιά και οξεία παρατήρηση: ‘Το έγκλημα της
προδοσίας είναι πιο συχνά μια προσωπική υπόθεση παρά μια εσκεμμένη
πράξη.Υπάρχουν άτομα ικανά να πουλήσουν τη χώρα τους για χρήματα, αλλά αυτά
ανήκουν στην κατηγορία των κοινών εγκληματιών και δεν έχουν ενδιαφέρον για τον
ιστορικό.Ο αληθινός προδότης δεν είναι αρχικά παρά ένας τίμιος άνθρωπος
δυσαρεστημένος.Η δυσαρέσκεια έχει μιαν αφετηρία προσωπική ή πολιτική ή και τις
δύο’. Την ίδια κατανόηση δείχνει και ο κ.Ψαθάς, χωρίς να μπορεί να υποτεθεί πως
πρόκειται για τίποτ’ άλλο παρά για συνάντηση, για σύμπτωση αντιλήψεων…»
Άλκης Θρύλος [Νέα
Εστία,1/15-6-46]
"Ο Φον Δημητράκης είναι μία σπαρταριστή κωμική σάτιρα πάνω
σ' ένα τραγικό θέμα: το πάθος για εξουσία. Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου
έχει μία θεατρική ανάπτυξη σχεδόν ιδανική [...] Ο
χαρακτήρας αναπτύσσεται και φαίνεται μέσα σε μια σιγουριά έξαρσης ως εκπρόσωπος
μιας τάξης και ως προϊόν μιας συγκεκριμένης κοινωνικής δομής. Ο Δημητράκης
παράγεται από μια ιδεολογία που θητεύει χρόνια στον καθημερινό φασισμό, πολύ
πριν ο φασισμός εμφανιστεί ως επίσημη ιδεολογία της ισχύος. Γι' αυτό το έργο
του Ψαθά δεν είναι δέσμιο της επικαιρότητάς του. Οι φον Δημητράκηδες πλήθυναν
τα τελευταία χρόνια στον τόπο, προϊόντα μιας ιδεολογίας, που απολυτοποιεί την
ισχύ, που εξατομικεύει το κέρδος, που μονοπωλεί τον πατριωτισμό, που
θεωρητικοποιεί την προδοσία. [...] Στο
Φον Δημητράκης δε γελοιοποιείται ένας άνθρωπος, ξεσκεπάζεται μια νοοτροπία, μια
αγωγή, ένα κοινωνικό ιδεώδες. [...] Η εποχή των φον Δημητράκηδων και οι άνθρωποί τους
γίνονται μοντέλα για κάθε εποχή, όσο η κοινωνία βράζει στο ζουμί της. [...] Ο Φον
Δημητράκης είναι μία πολιτική κωμωδία μόνο, που η θέση της, σωστά δε λέγεται,
αλλά παράγεται και επιβάλλεται από τη δραματική της υφή."
Κώστας
Γεωργουσόπουλος [Κλειδιά και Κώδικες του Θεάτρου, Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ]
ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΙΑ:
Ενωμένοι Καλλιτέχνες - Αιμίλιος Βεάκης (1946), Θέατρο
Αλάμπρα - Θύμιος Καρακατσάνης (1979),
ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου (1989), Εθνικό Θέατρο (1993), Θέατρο Βεάκη - Θύμιος
Καρακατσάνης (1999) κ.ά.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΘΑ (1907-1979)